Το τι λάθη γίνονται σε αυτή τη χώρα, δε χρειάζεται να το πω εγώ! Όχι μόνο βγάζουν μάτι, τυφλό σε αφήνουν! Ένα καλάθι να πάρεις, ψωνίζεις λάθη για μια ζωή. Οπότε από όποιο και να πιανόμουν θα ήταν απλά μια από τις πολλές άκρες του κουβαριού. Παρόλα αυτά, καιρό τώρα με απασχολεί μια συγκεκριμένη κατάσταση, η οποία υπό άλλες συνθήκες (αν δηλαδή ήμασταν σοβαροί άνθρωποι κι όχι κανίβαλοι) θα έπαιζε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στις παρούσες εξελίξεις και κατ' επέκταση στο μέλλον. Αναφέρομαι στο θέμα της ναυτιλίας. Ένας κλάδος, ταυτόσημος με την Ελλάδα και όμως τόσο ξένος με αυτή σήμερα. Η πρώτη σκέψη που κάνει κάποιος ακούγοντας για ναυτιλία είναι καράβια, λιμάνια ή φορτία. Υπάρχουν και οι λίγο παραλίες που φαντάζονται νησάκια, διακοπές και κότερα. Εγώ όμως το αναφέρω ως σύνολο, από τη ναυτιλιακή μόρφωση και την εμπορική δραστηριότητα, μέχρι την απασχόληση και τις προοπτικές ανάπτυξης! Η ναυτιλία θα μπορούσε να είναι η σανίδα σωτηρίας μας σε πολλά πράγματα! Είναι ένας χώρος πλούσιας δραστηριότητας, παγκόσμιας εμβέλειας και σχετικά σταθερής απόδοσης. Και πως το εκμεταλλευόμαστε εμείς αυτό? Με το σταγονόμετρο! Είμαστε τόσο large λαός που λέμε "έλα μωρέ, ας έχουμε και λίγο ναυτιλία, όχι ότι τη χρειαζόμαστε". Χειροκρότημα! Μετάλλιο απογοήτευσης τόσο σε κρατικούς φορείς, όσο και στους αντιπροσώπους του ναυτιλιακού χώρου! Ας γίνω όμως πιο σαφής και για εκείνους που δεν έχουν όλη την εικόνα του τι θα μπορούσαμε να είμαστε και τι είμαστε! Προειδοποιώ ότι θα μακρηγορήσω λίγο, αλλά δε γίνεται αλλιώς! Θα ξεκινήσω αρχικά από ορισμένα στοιχειώδη (γιατί κατά βάση είναι πάρα πολλά) οφέλη που θα μπορούσε να μας προσφέρει.
1) Αρχικά, πολύ μεγάλα οικονομικά οφέλη! Ακόμα και σε περίοδο κρίσης αποτελεί έναν πολύ ισχυρό τομέα, που η δράση του δεν έχει αισθητή πτώση και φυσικά τα κέρδη είναι τεράστια! Χάρη στη ναυτιλία, ισορροπεί και κάθε άλλο είδος εμπορίου. Προφανώς, αφού το μεγαλύτερο ποσοστό μεταφοράς πρώτων υλών γίνεται από εκεί.
2) Απασχόληση. Ένας τόσο πλούσιος κλάδος θα μπορούσε να βοηθήσει να απασχολούνται πάρα πολλοί άνθρωποι σε διάφορες θέσεις, και δεν εννοώ μόνο πάνω στα πλοία και τις ναυτιλιακές, αλλά ναυπηγεία, σχολεία κτλ. Έτσι ενδεχομένως θα έδινε χέρι βοηθείας σε ένα ποσοστό ανεργίας.
3) Ανάπτυξη! Πέραν της οικονομικής, θα είχαμε ανάπτυξη και σε άλλους τομείς. Για παράδειγμα, επιστημονικά, προκειμένου να εξελίξουμε τη ναυτιλία θα γινόντουσαν έρευνες οικονομικές και τεχνολογικές. Τα λιμάνια θα εκσυγχρονίζονταν και οι γύρω περιοχές θα αναπτύσσονταν. Μια αλυσιδωτή αντίδραση δηλαδή.
4) Επιρροή! Μια χώρα που θα ήταν ισχυρή εμπορικά και ειδικά σε ναυτιλιακό επίπεδο, καθώς θα έλεγχε βασικό ποσοστό των μεταφερόμενων υλών, θα είχε άλλη διαπραγματευτική ισχύ σε πολιτικό και οικονομικό επίπεδο, και θα μπορούσε να διεκδικήσει με καλύτερες συνθήκες τις θέσεις και τα δικαιώματα της.
Κι αυτά είναι μόνο μια γεύση σε συμπυκνωμένο μέγεθος! Και τώρα, παίρνουμε ένα σακουλάκι πατατάκια, καθόμαστε αναπαυτικά στη θέση μας και πάμε να δούμε από το πόσο τα σπάμε στο τι πραγματικά κάνουμε και έχουμε!
1) Η ναυτική εκπαίδευση είναι άκρως υποτυπώδης! Σε επίπεδο πληρωμάτων οι σχολές εμπορικού ναυτικού πάσχουν άπειρα. Καταρχάς στερούνται βασικού εξοπλισμού, όπως πχ. προσομοιωτές ή ναυτικούς χάρτες! Ναι, στον 21ο αιώνα οι χάρτες είναι μια λέξη άγνωστη. Αναλώνονται σε πολλά μαθήματα μικρότερης σημασίας από άλλα πιο ουσιαστικά, και ρίχνουν το βάρος πολύ σε θεωρίες και καθώς πρεπεισμούς παρά πρακτικότητα και ουσία! Οι ναυτιλιακές δε σχολές (σε ακαδημαϊκό επίπεδο) ενώ έχουν τα φόντα να βγάλουν ικανά στελέχη κάνουν ότι μπορούν να υποβαθμίσουν αυτή τη δυνατότητα. Τα προγράμματα σπουδών περιέχουν μαθήματα άνευ σημασίας, οι καθηγητές δεν δείχνουν τον απαραίτητο ζήλο (αν κι αυτό προκύπτει γενικά στην εκπαίδευση) και δεν υπάρχει καμία απολύτως επαφή και σύνδεση σχολών με τον εργασιακό χώρο (εν προκειμένω των ναυτιλιακών εταιρειών ή άλλων χώρων ανάλογης απορρόφησης). Εν ολίγοις, πολύ κακή εκπαίδευση και σπατάλη ανθρώπινου δυναμικού!
2) Η ελληνική σημαία! Το μεγαλύτερο ποσοστό του ελληνικού στόλου είναι δηλωμένο σε σημαίες άλλων κρατών και φυσικά η δική μας σημαία δεν αποτελεί καν κίνητρο για πλοία εξωτερικού. Το αποτέλεσμα? Χάνονται κέρδη και οφέλη! Ο λόγος είναι γιατί οι όροι της ελληνικής σημαίας στα πλοία δεν είναι όλοι συμφέροντες. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η φορολογία. Είναι πολύ υψηλή και υποσκελίζει το κέρδος των πλοιοκτητών. Θα έπρεπε λοιπόν να αναθεωρηθεί ότι ισχύει μέχρι τώρα και να προωθηθούν συνθήκες που θα παρακινήσουν περισσότερα πλοία να είναι εγγεγραμμένα στην ελληνική σημαία. Δεν είναι επιστήμη, είναι λογική! Δε λέω να γίνουμε σημαία όπως είναι κάποιοι φορολογικοί παράδεισοι, αλλά σίγουρα να έχουμε ανταγωνιστικά προνόμια. Γιατί μη γελιόμαστε, όταν παίζονται λεφτά ο πατριωτισμός πάει διακοπές καλώς ή κακώς! Ας μη περιμένουμε λοιπόν την καλή πίστη κι ας γίνουμε ουσιαστικοί!
3) Αλλοδαπά πληρώματα. Το θέμα εδώ δεν είναι ρατσιστικό. Είναι κατανοητό ότι τα αλλοδαπά πληρώματα (όχι όλα) είναι φθηνότερα, αλλά όχι απαραίτητα και ποιοτικά! Εντάξει, το πράγμα έχει ξεφύγει όμως. Είπαμε να κερδηθεί κάνα φράγκο αλλά κοντεύουμε να έχουμε τον ΟΗΕ στα πλοία! Καταρχάς παρότι γίνονται προσπάθειες εκπαιδευτικής εξέλιξης, εν τούτοις πολλά πληρώματα "φθηνών" χωρών πάσχουν από γνώση και εμπειρία. Το αποτέλεσμα είναι να μη γίνονται σωστά οι δουλειές και να μεσολαβούν και κίνδυνοι! Επίσης η επικοινωνία δυσχεραίνεται. Ναι μιλάνε όλοι Αγγλικά, αλλά μιλάμε για διαφορετικές κουλτούρες, συνήθειες και ζωές μεταξύ πόσων ανθρώπων σε μια μακρόστενη λαμαρίνα στα ανοικ΄τα του πελάγους. Όσο μεγαλύτερη ανομοιογένεια, τόσο μεγαλύτερη δυσκαμψία! Πρέπει λοιπόν και εδώ να μελετηθεί τι χρειάζεται ώστε να είναι ευνοϊκές οι συνθήκες να μπαίνουν και Έλληνες ναυτικοί στα πλοία και οι ιδιοκτήτες να μη νιώθουν ότι χάνουν. Αν και για να είμαστε σωστοί, μιλάμε για μια δουλειά με άπειρους κινδύνους (πειρατεία, καιρός, ατυχήματα κτλ), που σε κρατάει καιρό μακρυά από το σπίτι σου, χωρίς τις ανέσεις που έχουμε εμείς και πολλές φορές με εξάμηνα και επτάμηνα άνευ μπάρκου. Επομένως μια τέτοια εργασία δε θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται ως νούμερα αλλά ως άνθρωποι! Δε χρειάζεται να υποβαθμιστεί και αυτό το επάγγελμα για να έχουν μερικοί μια Πόρσε παραπάνω. Σε καιρούς υψηλής ανεργίας πολλοί θα μπορούσαν να αναζητήσουν την τύχη τους στα πλοία και να αποτελεί μια διέξοδο για αυτούς!
4) Τα ναυπηγεία. Σε μια τόσο κομβική χώρα και με ναυπηγικές γνώσεις αιώνων, όχι απλά χρόνων, θα περίμενε κανείς τουλάχιστον τα ναυπηγεία της να είναι ένα πολύ δυνατό σημείο της. Όπως είναι αναμενόμενο δεν ισχύει ούτε καν το αντίθετο. Ο λόγος είναι μια σειρά παραγόντων που εμποδίζει μια τέτοια ανάπτυξη. Από τη μια η ανελαστική πολιτική ενός κράτους που θέλει να κερδίζει σε πρώτο χρόνο κι όχι μακροπρόθεσμα ή ολικά, κι από την άλλη οι εσωτερικές ομάδες και συνδικάτα, που δε φιλτράρουν τα θέλω τους και ασκούν τακτικές και "σαμποτάζ" με σκοπό το "δούναι και λαβείν" να καταλήγει πιο πολύ στο "λαβείν". Τίποτε δε χτίζεται σε μια μέρα. Θέλει προσπάθεια κι αγώνα, πριν αρχίσει κάτι να πετυχαίνει και να αποδίδει. Τα υψηλά κόστη, ο υπερβολικός χρόνος κατασκευής, ξ έλλειψη εξειδικευμένων μηχανημάτων και οι ευμετάβλητες κι αφερέγγυες συμφωνίες, είναι μερικοί από τους λόγους που μειώνουν το κίνητρο για να χτιστούν πλοία εδώ (δεδομένου οτι κατά τα άλλα, τα ναυπηγεία είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμα να ξεκινήσουν εργασίες.) Δε λέω να δουλεύουν τα ναυπηγεία σε συνθήκες Κίνας με υπέρμετρα χαμηλούς μισθούς και ελάχιστα δικαιώματα, αλλά ούτε να είμαστε σε μια εγρήγορση σαν να είναι όλα εναντίον μας και να μη κάνουμε καν τη προσπάθεια να εξελίξουμε αυτόν τον τομέα. Στο τέλος τα οφέλη θα μιλήσουν από μόνα τους έτσι κι αλλιώς.
5) Νηογνώμονας. Για κάποιον που δεν είναι εξοικειωμένος με τον όρο, περιληπτικά να πω ότι είναι αυτός που κάνει ελέγχους ασφαλείας για ένα πλοίο. Στην Ελλάδα λοιπόν πλέον, μετά από μια αποτυχημένη προσπάθεια, δεν υπάρχει νηογνώμονας, κι όσο υπήρχε δεν έφερε ουδεμία αξιοπιστία! Η κατεξοχήν λοιπόν ναυτιλιακή χώρα (όπως χαιρόμαστε να λέμε) δεν μπορεί υπεύθυνα να κάνει έλεγχο ασφαλείας και να παρέχει πιστοποίηση! Μοναδικό. Μπορεί το συγκεκριμένο να μην απέδιδε άμεσα οφέλη, αλλά σίγουρα θα ήταν ένας γνώμονας αξιοπιστίας! Από την άλλη με τα μυαλά που έχουμε, είμαστε ικανοί να δίνουμε το ΟΚ σε συρματόπλεγμα να πλεύσει.
6) Λιμάνια και ευρύτερη ζώνη. Τα λιμάνια μας μπορούσαν να είναι ακόμα πιο αποδοτικά και πιο προσαρμοσμένα στις σύγχρονες απαιτήσεις. Το πλεονέκτημα μας είναι η θέση μας. Αλλιώς πολλά από τα πλοία που έρχονται, ούτε για προμήθειες δε θα σταμάταγαν. Φυσικά οι γύρω περιοχές είναι άκρως υποβαθμισμένες και αδικαιολόγητα! Φανταστείτε ένα κρουαζιερόπλοιο που φτάνει στο λιμάνι του Πειραιά. Ο κόσμος που κατεβαίνει τι βλέπει τριγύρω. Κτίρια που λες βομβαρδίστηκαν, μαυρίλα, μικρομάγαζα λες κι είσαι στην Ινδία, έλλειψη φαντασίας και πάει λέγοντας. Επίσης μηδέν συνεκτικότητα. Κοτζάμ σταθμός τρένου και δε μπορούν να το τροποποιήσουν ώστε να μεταφέρει και εμπορεύματα, και με μια κατάλληλη επέκταση να γίνεται και εξαγωγή τους στα Βαλκάνια! Με λίγα λόγια προχειρότητα!
Θα μπορούσα να μιλάω με τις ώρες για τα πλην και τα συν της ναυτιλίας. Χρόνια τώρα ποτέ κανείς δεν ασχολήθηκε με μεθοδικότητα να σκεφτεί τι κινήσεις πρέπει να γίνουν ώστε η Ελλάδα να είναι πρώτη δύναμη σε αυτό και να αποκομίζει τα ανάλογα οφέλη. Από μεριά κράτους, το θέμα αντιμετωπίζεται επιπόλαια. Δε χαράσσεται πολιτική κι ακόμα όταν είχαμε ξεκάθαρο υπουργείο ναυτιλίας ήταν διακοσμητικό το κτίριο. Ιδέες μηδέν, κουλτούρα μηδέν αλλά θελαν να μπαίνουν φράγκα στο ταμείο από τις μεταφορές που γινόντουσαν. Τι αστοχίες να πρωτοπαρατηρήσει κανείς. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα αυτό που παρουσιάζουν ασύμφορο, το καθιστούν μόνοι τους έτσι! Όπως οι άγονες γραμμές. Τι πάει να πει αυτό. Δηλαδή κάποιοι δεν έχουν δικαίωμα μεταφοράς σε κέντρα με νοσοκομεία? Δεν πρέπει να εφοδιάζονται? Πρέπει να περιμένουν μόνο πότε θα έρθουν τα μεγάλα πλοία του Χ εφοπλιστή? Μια συνεκτικότητα των νησιών θα ήταν και χρήσιμη και ανθρώπινη! Να φορολογούν την ναυτιλία τους ήταν εύκολο, να την αναπτύσσουν όμως θα κούραζαν το μυαλό τους. Το ίδιο συνυπεύθυνοι είναι όμως κι αυτοί που την αντιπροσωπεύουν. Θα μου πεις μπορείς να κατηγορήσεις κάποιον που θέλει απλά να κερδίζει? Όχι! Αλλά μη μου το παίζει ούτε πατριώτης ούτε ψευτορομαντικός "η θάλασσα είναι η ζωή μου". Η θάλασσα είναι ο κουμπαράς σου μάλλον. Ποτέ δεν πήραν κι αυτοί συνολική πρωτοβουλία. Ότι ήταν, ήταν για ατομικό συμφέρον. Ποτέ δε μαζεύτηκαν σαν σύλλογος να βρουν ιδέες και πόρους να υλοποιήσουν κάτι. Περίμεναν να πέσουν από τον ουρανό τα έργα. Ειδικά μεγάλο μέρος της σημερινής γενιάς εφοπλιστών είναι απαράδεκτη! Βλέπει μόνο νούμερα και τίποτα παραπάνω. Μειώνει συνεχώς τους μισθούς των ναυτικών, προωθεί ξένα πληρώματα, ξεζουμίζει όσους δουλεύουν στα γραφεία στερώντας τους την ελεύθερη σκέψη και δημιουργία καθιστώντας τους παράλληλα ιδιαίτερα αναλώσιμους και κάνει τα πάντα για το κέρδος. Η παλιά γενιά μπορεί να κυνήγαγε το κέρδος αλλά είχε μια πιο ανθρώπινη πλευρά σε πολλές περιπτώσεις, τόσο στις επιχειρήσεις της όσο και σε περιπτώσεις φιλανθρωπικού έργου και ευεργεσίας. Και για να λέμε και του στραβού το δίκιο, πολλά συνδικάτα έχουν βάλει κι αυτά ένα λιθαράκι στη στασιμότητα αυτή. Ναι να διεκδικούμε δικαιώματα, ναι να μην υπάρχει εκμετάλλευση, αλλά κάπου να υπάρχει και αποτέλεσμα, με σωστές αντιπροτάσεις! Σε ένα βαθμό δηλαδή τείνει να γίνει και εκβιαστικό το θέμα του να κρατάνε τα κλειδιά της υπόθεσης και να ανοιγοκλείνουν όποτε θέλουν. Πάνω απ' όλα συνεννόηση!
Η ναυτιλία έχει και μπορεί να δώσει. Ειδικά σε μια χώρα που δεν παράγει, είναι η καλύτερη επιπλέον πηγή εισοδήματος. Φυσικά δε λέμε να στραγγίξουμε την κατσίκα. Δούνε και λαβείν. Αν κάνεις έργα για αυτή και την αντιμετωπίσεις πιο σοβαρά, θα σου φέρει κι ανάλογα αποτελέσματα, χωρίς να χρειαστεί να τη μαστιγώνεις για να σου τα ακουμπάει. Κάποτε πρέπει να φύγει η νοοτροπία του παίρνω μόνο και να αρχίσουμε να δίνουμε κι όλας. Είναι απλή μαθηματική εξίσωση. Ας ελπίσουμε ότι κάποια στιγμή θα πέσουν τα βλέμματα και σε αυτή την "ταπεινή" δραστηριότητα, και θα γίνει σωστή αξιοποίηση μιας δύναμης που ενώ την έχουμε μπροστά μας, της λέμε ότι μας κρύβει τη θέα!
By Stam
